Pokoloruj drwala

W wakacje 2009 byliśmy z Anią w Hiszpanii. W owym czasie (cóż za piękny, biblijny zwrot) nasza przyjaciółka Agi mieszkała i pracowała w Barcelonie, mieliśmy więc gdzie się zatrzymać. Była to pierwsza nasza wspólna podróż zagraniczna (i jak dotąd ostatnia – dzięki dzieciaki!), same przygotowania były wielka przygodą. Przygoda miała być tym większa, że po raz pierwszy w życiu mieliśmy lecieć samolotem.

Start nie był zbyt przyjemnym doznaniem. Przeciążenia, dziwne uczucie gdy nabieraliśmy wysokości, klaustrofobiczne wrażenie zamknięcia w stalowej puszce zawieszonej gdzieś nad ziemią… Z drugiej strony niesamowite widoki  miast, rzek, oglądanych z lotu mechanicznego ptaka. Nie to jednak było największym przeżyciem dla mnie.

W pewnym momencie gęsto tkany dywan chmur przesłonił krajobraz poniżej. Nie widać było nic poza oceanem różnych odcieni bieli. Ponad nami zaś – czyste niebo. Na oceanie błękitu zawieszona świetlista kula, rozpalona do białości. Gdy popatrzeć wysoko w górę – błękit przechodzi w granat, tam gdzieś jest kosmos. Niewiarygodne jaki świat jest wielki, że wszędzie jest bezchmurne niebo – wystarczy wzbić się odpowiednio wysoko, ponad chmury. Rzecz nie do pomyślenia kiedy jest się tam na dole, kiedy ciężki sufit szarości przygniata człowieka i wgniata w tego samego koloru ziemię (określenie mylące, pod nogami w mieście ma się przecież betonowo - kamienną masę).

Każdy przecież choć raz widział bezchmurne niebo i wie, że chmury nie pożerają słońca. Jednakże często mam wrażenie, że jest inaczej.

Niedawno miałem wątpliwą przyjemność oglądać sesję fotograficzną zatytułowaną FULLBEAUTY. Bez wdawania się w szczegóły, artystyczne zdjęcia chorobliwie otyłych roznegliżowanych kobiet opatrzone są takim oto płaszczykiem: fotograf przedstawia kobiety powszechnie uważane za otyłe chcąc pokazać pełnię ich piękna i przeciwstawić się jednocześnie kulturowym stereotypom tego, co piękne, dyktatowi mediów kreujących nierealne ideały kobiecości.

Pod pozorem akceptacji kobiecości i przełamywania stereotypów dzieje się jednak coś moim zdaniem bardzo niebezpiecznego i znamiennego. Obok kreacji stricte artystycznej tworzy się nową rzeczywistość, w której patologia jest nazywana pięknem, a określenie czarnego białym – łamaniem stereotypów i narzuconego (przez media, społeczeństwo, system, w gruncie rzeczy nieważne kogo) dyktatu. W całej sytuacji najbardziej pokrzywdzone są moim zdaniem owe biedne kobiety, które nie mogąc zaakceptować swojego ciała szukają ratunku na zewnątrz. Niestety zamiast realnej pomocy dostają ułudę na zasadzie: zaakceptuj siebie taką jaką jesteś.

To z kolei pokazuje ogólną właściwość naszych czasów: obniżenie wymagań, przede wszystkim tych, które stawiamy wobec samych siebie. Wystarczy uznać, że jestem inny, ba, zgoła wyjątkowy – i już mogę sam tworzyć wartości, ustawiać sobie odpowiednio poprzeczkę, wyznaczać cele – wszystko skrojone na własną miarę, dobrane tak bym na pewno temu sprostał.

Kim jesteś? – jesteś zwycięzcą!

W gronie swoich znajomych mam kilka osób, które podejmują różnego rodzaju aktywności fizyczne. Reakcje otoczenia można obserwować przez ruch np. na facebooku. Wycieczka rowerowa, trucht po parku, weekend w górach – wydarzenia te ewidencjonowane są na społecznościowym portalu, okraszone zdjęciami i linkami do aplikacji mierzących czas, dystans, tempo i wszelkie inne parametry. Wpisy zyskują tzw. lajki oraz komentarze. Nieraz już ego srogo cierpiało – jak to jest, że moje wybieganie 50km zbiera mniej pochwał niż godzinny jogging? Dlaczego górskie ultra nie spotyka się z falą zachwytu skoro zdobycie byle górki wywołuje lawinę ochów i achów? Ach, okrutny losie!

Dr Marek od teatru zwykł opowiadać nam o warsztacie aktorskim. Opowiadał w jaki sposób aktor wzbudza w sobie silne emocje i np. naprawdę płacze na scenie. Załóżmy, że jestem wrażliwym facetem i oglądam w telewizji melodramat. Ze współczuciem obserwuję, jak on ją kocha a ona to lekceważy. Jest mi szczerze przykro i serce me przepełnia współczucie. Jednakże dopiero gdy wyobrażę sobie, że to JA i że to MNIE się przytrafia, kieruję kroki w stronę w stronę lodówko-zamrażarki,  z przepastnych czeluści której dobywam kubełka z lodami. Nakrywszy się kocem opróżniam kubełek, pochlipując i ciągnąc nosem. Bo to dopiero odniesienie sytuacji do samego siebie sprawia, że pojawiają się najsilniejsze emocje.

Ten sam mechanizm działa w sytuacji gdy ludzie mają do czynienia z „wyczynem”. Godzinne bieganie to coś, co ludziom nieaktywnym imponuje ale także coś, w czym sami siebie są w stanie wyobrazić. Kilkunastogodzinny bieg w górach, wspin na Matterhorn czy wygrana w Kona leżą poza granicami ludzkiego wyobrażenia o własnych możliwościach, poza granicami tych marzeń, które podejmują się urzeczywistnić. „lajkując” czyjeś dokonanie nie docenia się tej osoby, ale własne wyobrażenie o samym sobie – „tak, fajnie byłoby to samemu zrobić”. Egoizm czystej wody. Łatwo posądzić Kiliana albo Chrissie o doping, lub określić ich jako „z innej planety” – odsuwa się ich tym samym poza granicę wyobrażenia, nieznośne byłoby bowiem dopuszczenie, że są takimi samymi ludźmi jak my, tylko że my nie potrafimy zdobyć się na to co oni.

Łatwiej jest obniżyć wymagania, zawiesić poprzeczkę niżej, za sukces uznać samo uczestnictwo, każde najmniejsze drgnienie małego palca. Piękno i wspaniałość rzeczywiście są wtedy wszędzie i wara komukolwiek to krytykować i poddawać w wątpliwość.

Ponad chmury

Czy wszyscy tak myślą i robią? Oczywiście, że nie. Czy ja sam jestem wolny od tego rodzaju postępowania? Bynajmniej. Sam czasami udaję, że przyczłapał wielki smok, zeżarł słońce a nosem wypuścił dymy chmur. W głębi serca wiem jednak, że to nieprawda, widziałem to wtedy lecąc samolotem.

Jak obłok wiedza tajemna, jak obłok  fantasmagoria,

jak obłok cudze spojrzenia, jak obłok pewność ulotna.

śpiewał Marek Grechuta.

Ponad magią obłoków jest słońce, kto się chce wygrzać w jego blasku, musi mieć czelność rozgonić chmury.